Jesień jest okresem kupowania i sadzenia drzew, krzewów owocowych i ozdobnych. Kupując nowe rośliny warto uważniej przyjrzeć się ich systemowi korzeniowemu. Bezwzględnie unikać należy roślin z przesuszonym lub uszkodzonym mechanicznie systemem korzeniowym, a także takich, których korzenie posiadają wyrośla.
Aby uniknąć w przyszłości przykrych niespodzianek na zakupy warto wybrać się do renomowanych szkółek i sklepów ogrodniczych, zaopatrzonych w kwalifikowany materiał szkółkarski. Ale aby dobrze wybrać, zobaczmy czego powinniśmy się wystrzegać.
Przesuszenie systemu korzeniowego
Drzewka i krzewy ozdobne oraz owocowe bardzo często jesienią, po wykopaniu w szkółce, pozostają przez pewien okres na polu, zanim zostaną zabrane i zadołowane na dołowniku. Podczas tego okresu, często przy słonecznej pogodzie i niskiej wilgotności powietrza, korzenie ulegają nieodwracalnemu procesowi wysuszenia, a następnie obumarcia. Nasilenie tych uszkodzeń jest uzależnione od grubości korzeni, długości ekspozycji, temperatury oraz wysuszającego wiatru. Szczególnie szybko uszkodzeniu ulegają korzenie drobne. Podobnie łatwo przesuszyć rośliny po zakupie, gdy są transportowane na działki lub do ogrodów przydomowych, często z niezabezpieczonymi korzeniami, np. na bagażnikach samochodowych.
Objawy przesuszenia występują głównie na najmłodszych korzeniach, które przy próbie oderwania są suche, a na starszych kora jest wysuszona, pomarszczona i niekiedy spękana.
Zapobieganie. Zakupu materiału szkółkarskiego należy dokonywać tylko w autoryzowanych punktach sprzedaży. Korzenie zakupionych roślin przed transportem najlepiej zabezpieczyć wilgotną tkaniną, a następnie folią polietylenową. Tak zabezpieczone rośliny należy transportować wewnątrz samochodu, a po przywiezieniu na miejsce docelowe niezwłocznie sadzić. Przed sadzeniem system korzeniowy można zanurzyć na około 20-30 minut w wodzie. Do wody można dodać Sandofan Manco 64 WP 0,2% oraz Rovral 50 WP (0,1%), które będą zabezpieczały uszkodzony system korzeniowy przed grzybami, sprawcami zgnilizny korzeni. Jeszcze lepiej będzie, gdy podaną mieszaniną fungicydów podlejemy świeżo posadzone rośliny stosując około 200 do 1000 ml cieczy w zależności od ich wielkości.
Przemarznięcie korzeni
Obserwowane jest przy wiosennym zakupie roślin wraz z pojemnikami. Po wyjęciu roślin z pojemnika zewnętrzne korzenie są zbrązowiałe i przy pociągnięciu bardzo łatwo rozpadają się. Na silnie uszkodzonych roślinach zgnilizna podstawy pędu jest dobrze widoczna przy próbie delikatnego ściągnięcia paznokciem zewnętrznych tkanek. Uszkodzone rośliny iglaste tracą naturalną barwę oraz połysk. Po posadzeniu na miejsce stałe, przyjęcia takich roślin będą uzależnione od rozmiarów uszkodzenia systemu korzeniowego.
Uszkodzenia mrozowe podstawy pędu
Przy zakupie roślin, szczególnie iglastych, zwracać należy uwagę czy przy podstawie pędu nie występują podłużne pęknięcia kory z widocznym drewnem. Do ich powstania dochodzi w okresie końca zimy lub wczesną wiosną na skutek operacji słonecznej na roślinach przenawożonych w poprzednim sezonie wegetacyjnym. Chociaż po posadzeniu na miejsce stałe takie rośliny nie obumierają to ich jakość jest znacznie obniżona.
Guzowatość korzeni
Na korzeniach roślin, a niekiedy i pędów występują brązowe, w zarysie okrągłe guzy, często o spękanej korze. Ich wielkość i liczba bywają bardzo różne, ale jeśli pojawią się na szyjce korzeniowej, to takie rośliny należy likwidować i palić. Infekcji korzeni dokonuje bakteria Agrobacterium tumefaciens, rozwijająca się w podłożu. Szkodliwość bakterii polega na hamowaniu wzrostu i rozwoju roślin. Z chorymi roślinami bakteria może przywędrować na działkę lub do ogrodu przydomowego. Choroba występuje na ponad 200 gatunkach roślin, głównie drzewach i krzewach należących do rodziny Rosaceae (jabłoń, grusza, czereśnia, wiśnia, róża).
Zapobieganie: Do nasadzeń nabywać zdrowy materiał, a w przypadku braku pewności system korzeniowy zanurzać na 30 minut w zawiesinie fungicydu Miedzian 50 WP (0,3%) lub 10% Polagrocynie SL.
Zgorzel korzeni
Objawy występują zwykle na korzeniach włośnikowych w postaci ich obumierania i dlatego w uprawie pojemnikowej praktycznie nie są zauważalne. Chore rośliny rosną wolniej w porównaniu do zdrowych. Przy dużym nasileniu objawów chorobowych, po wyjęciu roślin z pojemnika, widoczna jest częściowa lub całkowita zgnilizna korzeni znajdujących się w obwodzie bryły. Choroba spowodowana jest przez grzyby z rodzaju Pythium i Fusarium, rozwijające się w podłożu.
Zapobieganie: W miarę możliwości nabywać rośliny o zdrowym systemie korzeniowym. Przy częściowej zgiliźnie korzeni, po posadzeniu rośliny podlać podaną wcześniej mieszaniną fungicydów lub preparatami Fongarid 25 WP (0,05%) + Sarfun 500 SC (0,1%).
Fytoftoroza
Chore rośliny iglaste tracą naturalną barwę i połysk, a następnie pojedyncze pędy lub całe rośliny zmieniają barwę na czerwonobrązową. Przy próbie ściągnięcia tkanek roślinnych znajdujących się na podstawie pędu, tuż przy powierzchni podłoża widoczne jest ich zbrązowienie oraz wyraźna granica pomiędzy chorymi a zdrowymi, białymi tkankami. Chore rośliny po pewnym czasie obumierają. Choroba powodowana jest przez różne gatunki grzybów z rodzaju Phytophthora. Grzyby, sprawcy choroby rozwijają się w podłożu, skąd infekują system korzeniowy lub podstawę pędu powodując jej zgniliznę. Choroba najczęściej spotykana jest na azalii, bukszpanie, cisie, cyprysiku, jodle, różaneczniku, sośnie, truskawce, wrzosie i wrzoścu.
Zapobieganie: W materiał nasadzeniowy zaopatrywać się tylko w autoryzowanych punktach sprzedaży. Po posadzeniu roślin na miejsce stałe można je podlać fungicydem Bravo 500 SC (0,3%), a najlepiej mieszaniną: Previcur N 607 SK (0,3%) lub Sandofan Manco 64 WP (0,2%) z preparatem Rovral 50 WP (0,15%).
Werticilioza
Widoczne objawy występują głównie w okresie wegetacji w postaci żółknięcia, więdnięcia, a niekiedy zamierania pojedynczych pędów lub roślin. Przy zakupie roślin w stanie bezlistnym na przekroju poprzecznym korzeni oraz pędów widoczna jest zgnilizna drewna. Przekrój korzeni winien być dokonany czystym sekatorem lub nożem, w przeciwnym wypadku na tkankach mogą być widoczne mylące, czarne pozostałości z ostrza. Przy zakupie niektórych gatunków roślin z uprawy pojemnikowej w okresie wegetacji, np. perukowca, widoczne jest zamieranie wierzchołków pędów.
Grzyby Verticilium alboatrum, V. dahliae, sprawcy choroby rozwijają się w podłożu, z którego dokonują infekcji systemu korzeniowego ponad 60 rodzajów roślin. Grzybnia wrasta do naczyń powodując wytwarzanie w nich gum, które blokują transport wody i składników pokarmowych w roślinie. Jednocześnie grzyb wydziela toksyny, które przemieszczane do liści dają na nich charakterystyczne objawy.
Zapobieganie: Do nasadzeń nabywać tylko zdrowy materiał roślinny.